چای لب دوز و لب سوز چیست؟

رکاب :گیاه چای به ‌صورت بوته، درختچه یا درختی است با نام عملی THEA SINENSIS یا CAMELIA که از خانواده‌ی چای (THEACEAE) می باشد. این گیاه در نقاطی از جهان از جمله هندوستان، چین، سریلانکا، ژاپن، ایران و نواحی دیگر پرورش می ‌یابد. چون در سه فصل از سال (بهار، تابستان و پاییز) برگ‌ های آن برداشت می ‌شود، لذا در اکثر نقاط ، چای به صورت بوته وجود دارد؛ ولی در صورتی که هیچ ‌گونه برداشتی از آن صورت نگیرد، کم کم مرتفع شده و به ‌صورت درختچه یا درخت در می ‌آید.

قسمت اصلی مورد استفاده‌ی بوته ‌ی چای، برگ آن است که به ‌صورت‌های مختلف تبدیل به انواع چای می ‌شود.

چای یک منبع طبیعی از کافئین، تئوفیلین، تیانین و آنتی اکسیدان‌ها است، اما تقریباً بدون چربی، کربوهیدرات‌ها، یا پروتئین. آن دارای طعمی مطلوب است که کمی تلخ و گس می‌باشد.

چای واژه‌ای است چینی که در چین و شمال هندوستان به کار می‌رود و تقریباً با همان تلفظ وارد زبان فارسی شده‌است.که  در گویش چین جنوبی چای و در گویش چین شمالی به صورت تِی تلفظ می‌شد و هردو تلفظی از یک واژه در چین قدیم هستند. مردم اروپای غربی نام این گیاه را از چینیان شمالی و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی آموختند

انواع چای و خواص آن‌ها

با توجه به این که در ایران دو نمونه چای سبز و چای سیاه وجود دارد و بسیاری از افراد از ماهیت آن‌ها اطلاع کاملی نداشته و خواص متعددی برای آن‌ها قائل می‌ شوند، در اینجا انواع چای موجود در ایران و جهان و خواص مربوط به آن را بیان می کنیم.

لازم به ‌ذکر است که گیاه چای سبز و سیاه یکی است، ولی در نوع عمل آوردن آن‌ها تفاوت وجود دارد.

چای سبز(GREEN TEA)

در صورتی که برگ تازه‌ی چای را به سرعت خشک کنند، چای سبز به ‌دست می ‌آید. در این شرایط اجازه‌ی تخمیر به چای داده نمی ‌شود.

مهم ‌ترین خواص چای سبز شامل موارد زیر است:

ضد پوسیدگی دندان  به ‌علت فلوراید بالا،ضد سرطان معده و پوست ،ضد خارش و التهاب حاصل از گزش حشرات، تحریک سیستم ایمنی بدن.

چای سبز در کشور چین، ژاپن، ترکمن صحرای ایران و بعضی نقاط دیگر مصرف دارد. چای سبز را می ‌توان مانند چای سیاه، دم کرده و مصرف نمود.

چای سیاه یا معمولی(BLACK TEA)

در صورتـــی کـــه بـــرگ تــازه‌ی چـــــــای، مــورد عمـلیــات تـخمـیــر(FERMENTATION) قرار گیرد، تغییراتی در رنگ، بو، مزه و مواد و اثرات آن نسبت به چای سبز ایجاد می ‌شود. پس از مراحل تخمیر، آن را خشک کرده و بسته ‌بندی می‌ کنند.

با وجود این که امروزه چای معمولی به‌ عنوان یک نوشیدنی گرم با مصرف بسیار گسترده رو به ‌روست، ولی باید در نظر داشت که چای علاوه بر خوراکی بودن به‌ عنوان یک گیاه دارویی با اهمیت، دارای خواص متعددی است. با توجه به ‌قدمت شناخت چای توسط بشر و مصرف بسیار زیاد آن، هزاران تحقیق وسیع بر روی آن صورت گرفته که نشان دهنده‌ی اهمیت این گیاه با ارزش است.

تا کنون 51 اثر مختلف از چای گزارش شده که مهم ترین این خواص عبارت‌اند از: ضد‌ درد، ضد آمیب، ضد آلزایمر (ضد فراموشی)، ضد آرتریت ، ضد تصلب شرابین، ضد باکتری، ضد سرطان ، ضد افسردگی، ضد قند خون ، ضد التهاب، ضد جهش ژنی، ضد نیتروزآمین، ضد اکسیدان ، ضد اسپاسم، ضد ویروس، قابض، مقوی قلب، محرک سیستم عصبی مرکزی، ادرار آور، محافظ کبد ، کاهنده‌ی پرفشاری خون ، محرک قدرت ایمنی بدن، کاهش دهنده‌‌ی چربی خون، کاهش دهنده‌ی تری گلیسریدها و محرک مجاری تنفسی.

خواص مذکور بین چای سبز و معمولی مشترک بوده و بسته به درصد مواد موجود در آن ها ممکن است در قدرت اثر آن‌ها تفاوت وجود داشته باشد.

چای اولونگ(OOLONG TEA)

در صورتی که برگ تازه ی چای به ‌صورت ناقص تخمیر شود، چای اولونگ به ‌دست می‌ آید. این‌ گونه چای در ایران و بسیاری از نقاط دنیا تولید نمی ‌شود، ولی در کشور چین تولید می ‌شود.

از خواص مهم چای اولونگ، کاهش کلسترول خون  است که می‌ تواند در هر وعده‌ی غذای چرب، مقدار کلسترول خون را در حد متعادل نگه دارد. هم‌ چنین دانشمندان ژاپنی معتقد هستند که مصرف این نوع چای باعث کاهش فشارخون شده و می ‌تواند در جلوگیری از بعضی مشکلات قلبی- عروقی موثر باشد.

برای داشتن یک چای خوب وخش طمع چند نکته لازم است که رعایت کنیم

 از قرار دادن چای خشک در محیط مرطوب خودداری کنید. این مکان موجب کپک زدن و بدطعم شدن چای می‌شود.

  برای خوش‌عطر شدن چای‌تان درون ظرف چای خشک یک چوب دارچین یا یکی، دو دانه هل قرار دهید.

چای خشک حساسیت زیادی نسبت به نور و رطوبت دارد و عطر، طعم و رنگ خود را از دست می‌دهد. سعی کنید چای را درون ظروف تیره نگهداری کنید.
 اگر از چای کیسه‌ای استفاده می‌کنید حتما پس از باز کردن بسته‌بندی آن را درون کیسه پلاستیکی قرار داده و از آلودگی و گرد‌و‌غبار دور نگه دارید.

هرگز ظرف سیر، سرکه یا ترشی را در کنار ظرف چای خشک قرار ندهید زیرا چای به سرعت بوی موادغذایی را به خود جذب می‌کند.

 برای تهیه آب جوش همیشه سعی کنید آب سرد به کتری اضافه کنید، چون اضافه کردن آب گرم موجب می‌شود تا ذرات معلق موجود در کتری در آب شناور شود و این مسئله موجب کدر شدن چای می‌شود.

از نگهداری بسته چای یا ظرف چای در نزدیک اجاق گاز یا هر وسیله گرمایشی دیگر خودداری کنید. گرما روی مزه و رنگ چای تاثیر می‌گذارد.

در صورتی که می‌توانید از چای‌های ارگانیک استفاده کنید، این نوع چای را پیش از دم کردن با آب سرد بشویید.

 برای تهیه آیس‌تی کافی است  نصف لیوان آب داغی که جوشیده باشد را روی چای طعم‌دار بریزید و آن را به مدت 5 تا 6 دقیقه در همین حالت قرار دهید. سپس نصف لیوان آب سرد را با یک قطعه یخ و یک قاشق‌چای‌خوری آبلیمو به آن اضافه کنید تا آیس‌تی آماده شود.

  اگر دوست دارید چای‌تان عطر و بوی خوراکی‌ها و گیاهان دارویی خوش‌عطر را بگیرد، می‌توانید ظرف چای خود را کنار گل‌سرخ یا گل‌یاسمن و حتی گل بهار‌نارنج قرار دهید تا با جذب عطر این گیاهان توسط چای خشک آن را به شیوه‌ای طبیعی معطر کنید.

  اگر بسته چای را باز می‌کنید و مقداری از آن را در ظرف می‌ریزید باید بخش باقیمانده را در یک ظرف تیره و فلزی رنگ نگهداری کنید و از نگهداری چای باز برای مدت زمان طولانی پرهیز کنید چون به مرور کیفیت و عطر چای تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.

 هرگز از پیمانه یا قاشق خیس برای برداشتن چای استفاده نکنید، چراکه رطوبت موجود در قاشق موجب  کپک زدن چای در لایه‌های زیری می‌شود و به این ترتیب چای شما کیفیت خود را از دست می‌دهد.

پس از باز کردن بسته چای کیسه‌ای هرگز آنها را به حال خود درون جعبه کاغذی رها نکنید. چای کیسه‌ای شدیدا رطوبت و انواع و اقسام بوها در آشپزخانه را جذب می‌کند.

آداب نوشیدن چای:

هنگامی‌ که میزبان برای شما یک فنجان چای ریخت آیا بی ادبی است که تمام آن را بنوشید؟ یا باید تنها نیمی ‌از چای را نوشید؟
حدود سال ۸۲۰ پس از میلاد مردم چاهسین، کره امروزی که تا آن زمان چای را از چین وارد می‌کردند، به پرورش چای مخصوص به خود روی آوردند. آنها افرادی را به چین فرستادند تا دانه گیاه چای، مهارت پرورش آن و روش آماده کردن چای را به ارمغان بیاورند. کره ای‌ها روشی مخصوص به خود در نوشیدن چای ابداع نکردند بلکه روش خود را از سنت‌های چینی و ژاپنی استخراج کردند.
تبتی‌ها نوعی چای مخصوص روغنی به نام سویو چا دارند که آن را برای میهمانان بسیار مهم درست می‌کنند. یک شاهزاده چینی از سلسله تانگ وقتی با فردی از خانواده سلطنتی تبت ازدواج کرد آن را با خود به آنجا برد و طرز تهیه آن را با ذائقه محلی هماهنگ کرد. میزبان برای آماده کردن چای، برگ‌ها را می‌کوبید و آنها را در قوری فلزی بلندی می‌گذاشت تا نیم ساعت دم بکشد و سپس برای مزه دارشدن کمی ‌کره گاوی و نمک به آن می‌افزود. آن وقت قوری را به طرفین تکان می‌دادند تا سر و صدای زیادی ایجاد شود و سرانجام چای می‌ریختند. این چای فوق العاده قوی است و عطر کاملاً مشخصی دارد. برای نوشیدن آن نیاز به معده ای قوی دارید.
آداب و رسوم معینی برای نوشیدنی سویو چا وجود دارد. هنگامی‌ که میزبان برای شما یک فنجان چای ریخت بی ادبی است که تمام آن را بنوشید. به جای آن شما باید تنها نیمی ‌از چای را بنوشید بقیه را بگذارید. بنابراین میزبان می‌فهمد که باز هم چای می‌خواهید اگر پس از چند فنجان به اندازه کافی چای نوشیدید انتظار می‌رود باقی مانده چای خود را روی زمین بریزید.
● گسترش چای به مغولستان و روسیه
در طول سلسله‌های تانگ و سونگ چای به عنوان هدایای سلطنتی به مغول‌ها اعطا می‌شد و به این ترتیب به صورت بخشی از فرهنگ آنها درآمد. در مغولستان چای را با شیر و نمک می‌نوشند. هنگامی‌که مغول‌ها در سال ۱۶۳۸ میلادی به روسیه رفتند آداب و رسوم چای را همراه خود آوردند. با این حال مغول‌ها نخستین کسانی نبودند که چای را به روسیه بردند. در سال ۱۶۱۸ میلادی چینی‌ها هدیه ای از چای به تزار آلکسیس دادند که سرآغاز تجارت با کاروان شتر در مسافتی تقریباً برابر ۱۱ هزار مایل بود. هر سفر تقریباً یک سال و نیم طول می‌کشید. چای در روسیه تا پایان قرن هجدهم بسیار محبوب شد؛ روس‌ها سالانه سه میلیون پوند چای می‌نوشیدند. تقاضای چای در روسیه آنقدر زیاد بود که روس‌ها خود شروع به پرورش چای کردند و در سال ۱۹۰۰ میلادی واردات چای را از چین متوقف کردند. به طور کلی روس‌ها چای را شبیه چینی‌ها می‌نوشند اگرچه چای آنها ممکن است خیلی غلیظ تر باشد. با این حال ممکن است شکر و لیمو یا شیر، عسل، مربا یا ادویه به چای خود اضافه کنند. بعضی روس‌ها پیش از نوشیدن چای شکر را در دهان خود می‌ریزند.
● آداب نوشیدن چای در مالزی و تایلند
در مالزی و تایلند مردم چای را به روش چینی می‌نوشند اگرچه ممکن است به دلیل تاثیر غرب به آن شیر، شکر یا لیمو اضافه کنند. بارزترین ویژگی چای نوشیدن در مالزی این است که دهانه قوری‌هایشان بسیار کوچک است. آنها هنگامی‌ که چای را در فنجان می‌ریزند قوری را بالا و بالاتر می‌برند تا جریان بلندتری از چای بسازند که خودشان به آن «کشیدگی چای» می‌گویند. کف و حباب‌های ایجاد شده در فنجان نشان دهنده اکسیژن بیشتر در چای است که طعم آن را ملایم تر می‌کند.
● بازار چای اندونزی
با اینکه از حدود سال‌های ۱۸۲۰ میلادی در آثار ادبی- گیاه شناختی اندونزیایی به کارخانه‌های چینی چای اشاره شده عمدتاً جی، آی، ال، ال یاکوبسن هلندی را به عنوان بنیانگذار چای در اندونزی می‌شناسند. او محبوبیت رو به افزایش چای در اروپا و بازار بالقوه آن را تشخیص داد. یاکوبسن چندین بار برای فراگیری هنر کشت چای به چین رفت سپس بین سال‌های ۱۸۲۷ تا ۱۸۳۳ میلادی تعداد زیادی از چایکاران حرفه ای چینی را به همراه سرویس‌های چایخوری بسیار و ابزار و آلات مخصوص چای به اندونزی آورد. او کشتزارهای بزرگ چای ایجاد و تولید انبوه به قصد صادرات به اروپا را آغاز کرد. گیاه چایی که او به اندونزی آورد گونه مربوط به کوهستان مویی بود. اندونزیایی‌ها یاکوبسن را به خاطر عرضه چای در بازار این کشور «پدر چای اندونزی» می‌نامند.

چای در ایران:

چای در بیشتر لحظات زندگی ایرانی‌ها حاضر است. بسته به طبقه اجتماعی و سبک زندگی شکل نوشیدن چای هم متفاوت است. مثلاً خانواده‌های سنتی چای را در قوری دم می‌کنند و آن را در استکان می‌ریزند و در نعلبکی می‌گذارند و به مهمانشان تعارف می‌کنند. در حالی که طبقۀ متوسط شهری تمایل بیشتری به ریختن چای در فنجان دارد و به مهمان می‌گویند چای حاضر است و هر وقت خواست بگوید تا برایش بریزند یا اصلاً خودش برای خودش هروقت خواست، چای بریزد.

زندگی پرسرعت و نیمه‌ماشینی در تهران، الگوی زندگی ساکنان این شهر را آرام آرام تغییر می‌دهد. نوشیدن چای فوری یادآوری می‌کند که سایر نوشیدنی‌های رایج را هم می‌توان به همین سرعت آماده و مصرف کرد. قهوۀ فوری در این میان به کمک آمده و آنچنان که مستند رزماری نشان می‌دهد، دوباره این نوشیدنی را که از دورۀ پهلوی دوم خواص‌پسند و تجملی شده بود، به زندگی روزمرۀ ایرانی‌ها وارد می‌کند.

بر خلاف سال‌های قدیم که قهوه چندان طرفداری نداشته، امروزه میزبان‌ها از مهمانانشان می‌پرسند چای می خواهند یا قهوه؟

اما این شرایط در محیط‌های بیرون از خانه و مراکز اداری متفاوت است. در حالی که نوشیدنی اصلی مردم ایران را می‌توان چای دانست، یافتن این نوشیدنی در سطح شهر تهران، به خصوص از میانۀ شهر به بالا کار ساده‌ای نیست؛ به دلیل ارزان بودن نسبی چای، به سختی می‌توان نوشیدنی مورد علاقۀ ایرانیان را در کافه‌های تهران یافت. قهوه به مراتب در دسترس‌تر است چون برای فروشندگان پرسودتر است.

با این حال، چای حرف اول را در خانۀ ایرانی‌ها می‌زند. چه بر سر سماور دم شود که یک وسیلۀ وارداتی از روسیه است و بیشتر در خانه‌های سنتی و قدیمی یافت می‌شود، چه بر سر کتری و بر سر اجاق گاز که در بیشتر خانه‌های ایرانی این گونه است و چه در چای‌سازهای برقی که بیشتر در خانۀ زوج‌های جوان دیده می‌شود.

عمدۀ این چای‌ها هم چای سیاه است و اگر نوشیدن دم‌کردۀ گل‌گاوزبان را استثنا کنیم، هنوز تمایلی به نوشیدن چای‌های دیگر، از جمله انواع چای سبز، دیده نمی‌شود.

ایرانی‌ها چگونه چایی می نوشند؟

مشتری عمدۀ چای مرغوب ایرانی مردمان مناطق شمالی ایران و  خانواده‌های سنتی‌تر هستند چای قند پهلو یا دیشلمه

استکان های کمرباریک هم در فرهنگ چای خوری ایرانیان جایگاه خاص خود را دارند. در طراحی این استکان ها نکات خاصی در نظر گرفته شده است که در نوع خود جالب می باشند ، مثلاً گودی کمر استکان های چای خوری باعث می شود که آنها به آسانی در دست قرار گیرند.

یک فنجان چای لبریز ، لب سوز ، لب دوز بدین صورت که شخصی که یک یا چند استکان چای صرف کرده و دیگر تمایلی به صرف چای ندارد ، استکان چای خود را بر روی نعلبکی می خواباند و قهوه چی مادام که مشتریان استکان های خود را بر روی نعلبکی نخوابانده اند ، برای آنها چای سرو می کند

اما این روزهامخصوصا در شهرهای بزرگ چای به شکل دم‌کرده و سنتی به‌سختی یافت می‌شود که اگر هم پیدا شد، کسی دیگر نمی پرسد چای پر رنگ می خواهید یا کم رنگ، چون چای کیسه‌ای یک رنگ بیشتر ندارد و اختیار نگاه داشتن چای در آب جوش هم به دست قهوه‌چی است، نه خود شما.

همه چیز در ایران در حال تحول و تغییر است. شکل و نحوه و آداب نوشیدن چای و قهوه‌ هم به تبع سبک زندگی و الگوهای مدرن در حال تحول است و چه بسیار عادت‌هایی که در این میان دارد به فراموشی سپرده می‌شود، بدون این که توجه مردم‌شناسان و پژوهشگران را به چرایی و اهمیت آن جلب کند.

بهترین روش دم کردن چای وقهوه

دم‌کردن چای خوش‌طعم و عطر و حاضر کردن قهوه دلچسب رموزی دارد. بگذارید کمی از این رموز را که از باتجربه‌ها گرفته ایم به شما بگوییم- چند نکته کلیدی درباره دم کردن چای و قهوه، و معرفی کوتاه چند جور چای و قهـوه:

مدت دم کشیدن

مدت دم کشیدن چای مرغوب سه تا چهار دقیقه است ولی بعضی از انواع چای بعد از پنج یا شش دقیقه دم می‌کشند. در هر دو صورت بهتر است چای مصرفی خود را بشناسید و زمان دم کشیدن آن را نیز بدانید. دقت کنید که چای جوشیده طعم و عطر خود را از دست می‌دهد و تلخ و تیره می‌شود.

چه کنیم که چای دم بکشد اما نجوشد؟

اگر برای حاضر کردن چای و آب جوش از کتری استفاده می‌کنید آب کتری را تا نصفه پر کنید و بگذارید خوب جوش بیاید. با این مقدار آب، چای را دم کنید. سپس کتری را پر کنید تا در حین دم کشیدن چای، آب هم جوش بیاید. در این صورت چای شما مدت طولانی گرم می‌ماند ولی نمی‌جوشد.

فقط با آب سرد

هرگز در کتری، سماور و چای‌ساز آب داغ نریزید. چون ذرات معلق روی آب باقی می‌ماند و در لیوان‌ها آب داغ و زلال نخواهید داشت. همچنین پس از به جوش آمدن آب در چای‌سازها، کمی صبر کنید تا ذرات معلق ته‌نشین شود.

روش شستن چای

اگر از چای غیر بسته‌بندی شده و باز استفاده می‌کنید وقتی برگ‌های چای را داخل قوری ریختید کمی آب‌جوش در قوری ریخته و خالی کنید تا خاک آن گرفته شود.

چای طبیعی اما طعم‌دار

طعم‌دهنده‌های سنتی چای معمولا لیموترش و نبات است. گاه با افزودن یک قاشق چای‌خوری دارچین می‌توانید چای دارچین سنتی تهیه کنید. دارچین خواص تسکین‌ درد و کاهش اضطراب دارد. چند پر نعنا خشک هم طعم طبیعی نعنا به چای می‌دهد. افزودن چند دانه هل یا مقدار بسیار کم زعفران، عطر چای را عوض می‌کند ولی در این کار زیاده روی نکنید چرا که طعم چای را برمی‌گرداند. چای زعفران نیز تسکین دهنده اضطراب و ‌آرامش‌بخش است. برخی افراد به دلیل همین خواص زعفران، زعفران خالص را دم می‌کنند و با نبات می‌خورند.

چای‌ خوب، چای سنتی

اگر می‌خواهید از چای دم کشیده و خوش‌طعم لذت ببرید، دستگاه چای‌ساز و کتری برقی را فراموش کنید؛ چون آب جوش این دستگاه‌ها زود خنک می‌شود؛ چای نیز با حرارت آب، دم نمی‌کشد و طعم اصلی‌اش را بروز نمی‌دهد- حتی اگر از بهترین چای استفاده کنید.

چای سبز دم کشیدن نمی‌خواهد

چای سبز که نوعی چای چینی است معمولا احتیاج به دم کردن ندارد. پس از اینکه لیوان را از آب داغ، پر کردید چند برگ چای سبز را توی آن بریزید و نعلبکی را برعکس روی لیوان قرار دهید. بعد از یک دقیقه، چای آماده می‌شود و می‌توانید نوش جان کنید. توجه داشته باشید هر چه مقدار برگ‌های داخل لیوان بیشتر باشد طعم تلخ آن هم بیشتر می‌شود. اگر طعم تلخ چای سبز را دوست ندارید کمی آب لیموترش به آن اضافه کنید یا از معطرکننده‌هایی مانند یاس خشک شده و هل استفاده کنید.
چای سبز که برای کاهش کلسترول و ایجاد آرامش موثر است، تفاله‌اش هم به عنوان ماسک صورت که حاوی منبع بتاکاروتن است استفاده می‌شود؛ برای این کار، تفاله آب‌دار چای سبز را پنج دقیقه با پنبه روی پوست ماساژ دهید.

چای قرمز

چای ترش مانند چای معمولی دم می‌شود و رنگی قرمز دارد. این چای بیشتر مصارف درمانی دارد و برای کاهش فشارخون استفاده می‌شود. اگر دیابت ندارید می‌توانید این چای را با نبات یا شکر میل کنید.

چای یخ

چای‌های کیسه‌ای طعم‌دار مانند طعم انواع میوه‌ها علاوه بر آنکه به تنوع و تغییر ذائقه کمک می‌کند برای تهیه «آیس‌تی» خانگی یا چای یخ تابستانی استفاده می‌شود. برای تهیه آن، کمی آب داغ را روی چای طعم‌دار بریزید و پنج دقیقه بعد آب سرد و یخ را همراه با کمی آب لیموترش و شکر اضافه کنید.

کیسه چای بر چشم

چای‌های کیسه‌ای معمولا برای بیش از یک لیوان کفایت می‌کنند ولی برای استفاده مجدد، باید آن را در ظرف دردار بگذارید. همچنین می‌توانید پس از استفاده از چای کیسه‌ای، آن را کمی در یخچال سرد کنید و برای کمپرس چشم‌هایی که دچار خستگی‌اند استفاده کنید.

چای از نگاه اسلام ومذهب

اکثراً چایهای به شرح ذیل مورد تائید ائمه معصومین علیهم السلام و اساتید بزرگی چون شیخ الرئیس ابن سینا میباشد.

1- چای گل گاو زبان و سنبل طیب : گل گاو زبان ( 4 قاشق مربا خوری ) به اضافه سنبل طیب (1 قاشق مربا خوری)و 1 عدد لیمو عمانی در 2 لیوان آب سرد ومقداری نبات
خواص : گاو زبان (( طبیعت گرم و تر )) – آرام بخش اعصاب –خواب آور –سر درد های عصبی درد های کلیوی –ضد سودا و صفرا.
سنبل طیب (( طبیعت گرم )) –ضد قولنج و اسپاسم –ضد تشنج و صرع –تقویت قوه باء .

2- چای به لیمو زیر فون: به لیمو: ( 1 قاشق مربا خوری ) به اضافه زیر فون ( 1 قاشق غذا خوری ) در یک قوری (2 لیوان آب سرد ) به همراه مقداری نبات .
خواص: طبیعت گرم-ضد سرماخوردگی-ضد ناراحتی عصبی –ضد تشنج-ضد نقرس-ضد سیاتیک-ضد غلظت خون-ضد رماتیسم-خواب آور شب-ضد میگرن-آرام بخش –ضد طپش قلب-ضد سر درد-تقویت حافظه-تقویت معده-ضد آسم-پایین آورنده فشار خون-ضد اسهال-شستشو دهنده کلیه.

3-چای بادرنجبونه زیرفون: بادرنجبونه (1 قاشق مربا خوری )به اضافه زیرفون (1 قاشق غذاخوری)در یک قوری (2 لیوان آب سرد )به همراه مقداری نبات .
خواص:طبیعت خیلی گرم – در بعضی مزاجها بالا برنده قوی فشار خون-مقوی قلب و اعصاب – خون ساز-تقویت کننده سلولهای مغزی –فوق العاده آرام بخش است –(( گیاه مورد علاقه حضرت علی (ع ) ))-مقوی مغز- ضد صدای گوش –خواب آور- نشاط آور- ضد بیماریهای کلیه- ضد خوابهای وحشتناک-ضد بوی دهان

4-چای بابونه: (1 قاشق غذا خوری )در یک قوری ( 2 لیوان آب سرد )به همراه مقداری نبات .
خواص: طبیعت معتدل و دیم آن گرم و خشک-آرام بخش اعصاب-معده_روده و تقویت آنها_ضد تب-ضد انگل-ضد یبوست-مقوی اعصاب و مغز-اشتهاء آور-ضد بلغم و صفرا-شستشو دهنده بسیار قوی کلیه ها

5- چای به لیمو: ( 1 قاشق غذاخوری)دریک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص:طبیعت گرم-خواب آور شب-آرام بخش-ضدمیگرن- ضد سر درد-ضد تپش قلب-تقویت حافظه
ضد نفخ-تقویت معده-ضد آسم

6-چای دارچین: (چند قلم آسیاب نشده)در یک قوری( 2 لیوان آب سرد)به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت گرم و خشک)) – محرک اعصاب-شستشو دهنده کلیه-دفع رطوبت اخلاط رطوبتی-مفرح –تقویت قوه باء-پا درد های رطوبتی-اشتها آور-ضد دلهره-ضد بوی دهان-تقویت کبد و معده(( تاثیر آن تا 15 سال در بدن می ماند))

7-چای زنجبیل: ( 1 قاشق مربا خوری کوبیده) در یک قوری (2 لیوان آ ب سرد ) به همراه مقداری نبات.
خواص: (( طبیعت گرم و خشک))- بالا برنده فوری فشار خون – ضد ضعف اعصاب-تقویت حافظه-
تنظیم ادرار-ضد رطوبت مزاج-ضد بلغم و صفرا-خون ساز-ضد درد مفاصل-تقویت قوه باء-مقوی جهاز هاضمه-ضد سم غذایی-مقوی معده-مسکن-مقوی قوای رئیسه بدن.

8- چای میوه گل نسترن: (15 عدد) در یک قوری ( 2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص: طبیعت معتدل و خشک-پایین آورنده فشار خون-ضد قند خون-ضد ورم و درد کلیه-شستشو دهنده کلیه-سرشار از ویتامین ث ضد سرما خوردگی –مقوی معده –ضد اسهال

9- چای زیرفون: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص: (( طبیعت گرم)) –مصرف زیاد پایین آورنده فشار خون-ضد ناراحتی های عصبی و تشنج ها-ضد میگرن های مزمن-ضد بیخوابی-ضد سر درد-بیماریهای ریوی-زکام-ضد غلظت خون-ضد استفراغ-ضد رماتیسم-آرتروز-نقرس و سیاتیک-(( برای خانمهای بار دار ممنوع است)).

10-چای آویشن: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص ))طبیعت معتدل ))-بالا برنده فشار خون-تقویت اعصاب-رفع کولیتهای مزمن-شستشو دهنده کلیه-ضد صفرا-ضد زکام-آسم-سرفه-اشتها آور –ضد غلظت خون-مقوی جهاز هاضمه-تقویت بینایی-

11-چای اکلیل کوهی : ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت معتدل گرم)) –(( گیاه معجزه گر ))-مقوی اعصاب-شستشو دهنده کلیه-ضد صفرا-ضد دلهره و اضطراب-تقویت بدن-زکام-آسم-سیاهسرفه-مقوی معده-ضد درد رماتیسمی واستخوانی و کمر-ضد سنگ کیسه صفرا-

12-چای گزنه: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت گرم و خشک)) –ضد قند-ضد غلظت خون-ضد چربی-ضد صفرا و سنگ کیسه صفرا-ضد سرطان-ضد امراض کلیه-شستشو دهنده کلیه-ضد خونریزی –زیاد کننده شیر مادر-رفع خستگی-ضد ریزش مو

13-چای مرزنجوش : ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : ( ( طبیعت گرم )) _ آ رام بخش اعصاب _ بهترین داروی میگرن کهنه ودرد شقیقه وسردردها _ ضد نفخ معده –ضد ورم معده – ضد اخلاط مضره – ضد سرماخوردگی – ضد اسهال-خلط آور-تب بر-خواب آور اشتها آور

14- چای استخودوس: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص(( طبیعت گرم و خشک)) –آرام بخش اعصاب-تقویت کننده سلولهای مغز-ضد میگرن-ضد زکام –آسم و برونشیت-مسکن-درمان رماتیسم-شستشو دهنده کلیه-ضد اگزما-((کاربرد در اکثر بیماریها دارد)).

15- چای فلوس: ( 1 قاشق غذاخوری مغز فلوس) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت معتدل )) پایین آورنده فشار خون-برفک دهان-ملین-مسهل قوی-ضد صفرا-ضد یبوستهای بد ومزمن-ضد تورم امعاء و احشاء

16-چای زعفران: (1 قاشق مربا خوری کوبیده)دریک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص: (( طبیعت گرم و خشک))-مفرح-مقوی قلب-محرک قوای مغزی-نشاط آور-خنده آور-ضد کرم خوردگی دندان-شستشو دهنده کلیه-مقوی معده-ضد سرفه-ضد حساسیت-خلط آور

17-چای نعناع: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص: (( طبیعت معتدل و اندکی گرم)) – ضد اسهال و استفراغ-ضد نفخ معده-مقوی معده-خوشبو کننده دهان-آرام کننده روده ها-رفع خستگی-رفع ناراحتی های کیسه صفرا-رفع ناراحتی های ریوی-تنگی نفس و آسم-ضد سرفه.

18- چای پونه: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص: (( طبیعت معتدل و اندکی گرم)) – ضد اسهال و استفراغ-ضد نفخ معده-مقوی معده-خوشبو کننده دهان-آرام کننده روده ها-رفع ناراحتی های ریوی و آسم-تنگی نفس –ضد سرفه-ضد ناراحتی های کیسه صفرا-رفع خستگی.

19- چای چلتوک برنج : ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت گرم )) – سرشار از ویتامین-جلوگیری از سفید شدن و ریزش موی سر –ضد یبوست مزمن-برای خانمها ممنوع است.

20- چای گلپر : ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت گرم و خشک)) –تقویت کننده عالی حافظه-ضد صرع قوی-ضد فراموشی-ضد انواع اسهال-تقویت قوه باء-ضد تنبلی معده-ضد جوش و دمل-اشتهاء آور-کمک به هضم غذا.

21- چای زیره سیاه : ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت بسیار گرم )) – بالا برنده فشار خون – سوزاندن چربی اضافی-تصفیه خون-مقوی قلب و عروق-شستشو دهنده کلیه-ضد چاقی-ضد زردی پوست-ازدیاد کننده شیر مادر-ضد نفخ معده-مقوی معده-رفع ناراحتیهای روده.

22 –چای بادرنجبونه: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص:طبیعت خیلی گرم – در بعضی مزاجها بالا برنده قوی فشار خون-مقوی قلب و اعصاب – خون ساز-تقویت کننده سلولهای مغزی –فوق العاده آرام بخش است –(( گیاه مورد علاقه حضرت علی (ع ) ))-مقوی مغز- ضد صدای گوش –خواب آور- نشاط آور- ضد بیماریهای کلیه- ضد خوابهای وحشتناک-ضد بوی دهان

23- چای بهار نارنج: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات.
خواص : (( طبیعت گرم)) – آرام بخش –تقویت کننده قلب و اعصاب-مفرح و نشاط آور-سر درد های عصبی-اشتهاء آور

24- چای هوفاریقون: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات
خواص: (( طبیعت گرم و خشک)) –مقوی اعصاب-مقوی قلب-دافع اخلاط فاسده

25- چای کوهی: ( 1 قاشق غذاخوری) در یک قوری (2 لیوان آب سرد) به همراه مقداری نبات
خواص: (( طبیعت گرم)) –ضد آلرژی و حساسیت- مقوی اعصاب-آرام بخش –ضد اگزمای پوستی.

عوارض چای چیست؟

اولین وارد کننده تخم این گیاه به ایران در اوایل دوره قاجار انگلیسی ها بودند که با همکاری درباریان قاجاری، کشت این گیاه و نوشیدن دم کرده آن را در ایران رواج دادند. عکس العمل علماء و حکمای سلیم النفس آن دوران در برابر این حرکت شدید بود. در یکی از نامه هایی که به دربار قاجار نوشته شده است آمده: «چرا می خواهید گیاهی را در ایران رواج دهید که حتی الاغ ها از نزدیک شدن به مزارع آن خودداری می کنند! چای مولد سودا در بدن و سودا مقدمه سرطان است!».

مصرف چای (خصوصاً پس از غذا که سال هاست عادت بسیاری از ایرانیان شده است) جلوی جذب آهن معدنی موجود در غذاها توسط بدن را می گیرد که در نتیجه منجر به بروز بیماری کم خونی مزمن در مصرف کنندگان می شود.

چای دارای ماده‌ای به نام «تانن» است که با آهن موجود در منابع گیاهی ایجاد ترکیبی به نام «تانات آهن» می‌کند و موجب دفع آهن از بدن می‌شود و این امر به ویژه برای افرادی که مبتلا به کم خونی و فقرآهن هستند، مضر بوده و کم خونی آنان را تشدید می‌کند.

چای حاوی یک فاکتور ضد ویتامین B1 است و مانع استفاده بدن از ویتامین B1 می‌شود بنابراین نتیجه می‌گیریم که مصرف چای با فاصله کوتاهی بعد از غذا، می‌تواند انسان را در معرض کمبود آهن و نیز کمبود ویتامین B1 قرار دهد

چنانچه مقدار آهن با ویتامین B1 در غذای انسان کافی نباشد، می‌تواند اثرات مضر قابل توجهی را از خود به جا بگذارد.

توصیه شده حتی‌المقدور یک یا دو ساعت بعد از صرف غذا، چای بخورند و همچنین از خوردن چای پررنگ پرهیز کنند.

1-چای دندانها را لک دار و سیاه می کند.
2-در چای ترکیباتی از جمله کافئین وجودارد که احتمال مبتلا شدن به بیماری ایجاد سیست در پستان را در برخی زنها آفزایش می دهد ،البته این موضوع هنوز کاملا و صد در صد تائید نشده است.مقدار کافئین موجود در برگهای چای زیاد است ولی در یک فنجان مایع چی دم شده ثلث یک فنجان کافئین وجود دارد.کافئین از محرکهای سیستم اعصاب مرکزی است.
3-چای ترشح اسید معدی را تحریک می کند ،بنابراین برای اشخاصی که زخم معده دارند توصیه نمی شود ولی آن را می توان با کمی شیر و شکر مخلوط کرد.ولی باید توجه کرد که شیر برخی از ترکیبت مفید چای نظیر تاننها را خنثی و بی آثر می کند.
4-افراط در خوردن چای ممکن است جذب آهن آلی از خوراکی های گیاهی را متعسر سازد و موجب کم خونی شود.بخصوص در مورد اطفال توصیه می شودکه زیاد چای نخورند تا مبادا موجب کم خونی آنها شود
5-افراط در خوردن چای یعنی در حدود 2 لیتر در روز ممکن است ایجاد یبوست نماید.
بحثی درباره رسم انگلیسی درمورد اضافه کردن شیر به چای
حداقل تا سال 1660میلادی چای در انگلستان یک نوشابه غریب خارجی زیان آور تلقی مشد و فقط در برخی ناراحتی ها به عنوان دارو مصرف می شد،ولی از زمانی که صاحب نظران پزشکی آن سامان اعلام کردند چای را می توان خورد مشروط بر اینکه کمی شیر به آن اضافه شود چای در انگلستان مرسوم شد.پروتئیشیر فعالیت تاننهای چای را مهار می کرده وزیانهای آن را از بین میبرد، وهنوز هم عده ای فکر می کنند که علت کمی سرطان نای در انگلستان در اثر عادت خوردن چای با شیر است.ولی تابه حال هیچ قراین علمی این نظریه را تایید ننموده است.اضافه کردن شیر به چای ممکن است برخی از آثار نافع چای را خنثی کند از جمله ممکن است آثار ضد سرطانی آن را که ناشی از وجود ترکیبات تانن می باشد از بین ببرد.شیر همچنین فعالیت فلوراید مفیدضد کرم خوردگی دندان موجود در چای را متوقف می کند .ولی فقط اگر شخصی مبتلا به اولسر باشد ممکن است اضافه کردن شیر به چای فکر خوبی باشد،زیرا شیر توانایی آثار تاننهای چای را که محرک افزایش ترشحات عصیر معده هستند خنثی می کند.

بطور کلی

مضرات نوشیدن چای (از نوع چای سیاه) پررنگ و غلیظ و ممکن است برای عده ای باعث تحریک اعصاب و تپش قلب شود. ترشح اسید معده را تحریک می کند و افرادی که دارای سوزش معده هستند و اسید معده آنها زیاد است نباید چای مصرف کنند. چای جذب آهن را مختل می کند.
مصرف زیاد چای سبب اعتیاد، بی خوابی، عصبانیت و لرزش می شود و اعصاب تحت تاثیر مصرف زیاد چای تحریک می شوند.
• آیا مصرف چای و قهوه در دوران بارداری مجاز است؟

نتایج بدست آمده از تحقیقات گویای این مطلب است که کافئین موجود در قهوه و چای می تواند اثرات نامطلوبی روی مادر و جنین داشته باشد. بطور مثال: کافئین در مادر کم خونی ایجاد می کند و زمان زایمان را افزایش می دهد (زایمان را سخت می کند)
اداره غذا و داروی آمریکا(FDA) مصرف بیشتر از 200 میلی گرم کافئین در روز را برای یک خانم باردار مجاز نمی داند.
این مقدار کافئین معمولا دو فنجان چای و یک و نیم فنجان قهوه است.
• چه زمانی باید چای خورده شود؟
چای دارای ماده ای به نام تانن است که با آهن موجود در منابع گیاهی ترکیب شده و مانع جذب آهن می شود و دفع آن را از بدن تسهیل می بخشد مصرف چای همراه غذا با فاصله کوتاهی بعد از غذا می تواند انسان را در معرض کمبود آهن و همچنین کمبود ویتامین B1 قرار دهد. این نکته بویژه در مورد افرادی که دارای فقر آهن بوده و کم خونی فقر آهن دارند اهمیت فراوان دارد. کمبود ویتامین B1 نیز باعث بروز اختلالات عصبی می شود.
مصرف چای بعد از غذا به هضم آن کمک می کند، اما برای پیشگیری از عدم جذب آهن بهتر است دو ساعت بعد از صرف غذا چای نوشیده شود. برای شیرین کردن چای عسل بهترین ماده است.علاوه بر آن شکر سرخ و نبات نیز مفید بوده اما بهتر است بیماران دیابتی از توت استفاده کنند.
نتیجه:
اگر به سلامت خود و کودک خود علاقه مند هستید از مصرف بیش از حد قهوه و چای در دوران بارداری پرهیز کنید. روزانه 5-4 فنجان چای مصرف کنید و مصرف چای داغ سبب سرطان مری می شود و دمای 40 درجه سانتیگراد که متناسب با دمای بدن می باشد خوب است.

مضرات چای داغ

چای را خیلی داغ نخورید. دلایلی در دست است که خوردن مایعات خیلی داغ ممکن است به مخاط گلو و نای آسیب برساند و به بروز سرطان منجر شود. بررسی‌ها نشان داده است افرادی که چای خیلی داغ می‌نوشند بیش از دیگران مستعد ابتلای سرطان نای هستند. تا چند سال پیش دانشمندان تصور می‌کردند شاید چای موجب سرطان نای می‌شود ولی بررسی‌های جدید نشان داده است که این ضرر چای مربوط به داغ بودن آن است. بنابراین برای حفظ سلامت و استفاده بیشتر از فواید چای بهتر است چای خیلی داغ نخورید.

قهوه خورها نیز بخوانن:

قهوه، نسکافه، فوری، فوری

قهوه‌ها یا فوری هستند یا باید آماده شوند. قهوه فوری یا نسکافه و کافی‌میکس‌ها برای یک فنجان بزرگ‌ آب‌جوش بسته‌بندی شده‌اند. باید نیمی از فنجان را با شیر داغ و نیمی آب داغ و شکر پر کنیم، بعد توی آن یک قاشق مرباخوری نسکافه بریزیم.

قهوه ترک و دیدن حباب‌ها

قهوه ترک را در ایران معمولا دم می‌کنیم. برای دم کردن، به تعداد افراد، قاشق چای‌خوری قهوه و شکر را مخلوط کنید و سپس به تعداد افراد، فنجان قهوه‌خوری آب اضافه کنید. بعد بگذارید روی حرارت بسیار کم‌جوش بیاید. به محض ظاهر شدن حباب و کف، فورا شعله را خاموش کنید و قهوه را در فنجان بریزید.
از یاد نبرید که مقدار کافئین قهوه ترک و قهوه‌‌های غلیظ دیگر مانند قهوه فرانسه و اسپرسو از قهوه فوری بیشتر است. بنابراین فنجان کوچک انتخاب کنید چرا که ممکن است شما یا مهمان‌تان دچار بی‌خوابی شوید.

دستگاه مخصوص برای کاپوچینو

برای تهیه قهوه کاپوچینو از دستگاه مخصوص این قهوه استفاده می‌شود. اگر این دستگاه را در خانه دارید، حتما بعد از هر بار استفاده، کاملا بشویید و خشک کنید؛ چرا که ذره‌ای از شیر و قهوه باقی مانده در دستگاه باعث بوی تند و زننده‌ای در فنجان قهوه بعدی می‌شود.
چگونه چای وقهوه ایده ال درست کنیم

منابع:

فرهاد زعفری هشجین مولف ومدرس دانشگاه

دکتر محمد صالحی سورمقی- دکترای تخصصی فارماکوگنوزی "داروشناسی"

استاد دانشکده ی داروسازی دانشگاه تهران

فرهاد زعفری هشجین مولف ومدرس دانشگاه

دانستنیهای پزشکی- تدوین دکتر حسام الدین ریاحی
2- سیستماتیک گیاهی
3- گیاهان و داروهای طبیعی – دکتر هادی سمسام شریعت و فریبرز معطر
4- سالنامه سلامت

ویکی پیدیا fa.wikipedia.org

همشهری آنلاین

شمال نیوز

  .